Trainingsdag 21 juni CBG: studenten aan de slag met medicijninformatie

De tweede trainingsdag van module 4 over registratie, veiligheid en geneesmiddelenbewaking staat in het teken van medicijninformatie en -communicatie. Juist daarin kunnen patiëntenvertegenwoordigers veel betekenen, blijkt ook bij de cases die de studenten voorgeschoteld krijgen. Vandaag begeven we ons bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en Bijwerkingencentrum Lareb op hoog niveau.

Het gebouw van CBG/Lareb aan de Graadt van Roggenweg in Utrecht is goed beveiligd. Zonder legitimatie kom je er niet in. Logisch, want hier ligt veel gevoelige informatie opgeslagen. We mogen door naar de 18e verdieping, met als beloning een geweldig uitzicht over Utrecht. Hier bevinden we ons niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk op hoog niveau.

Beoordeling en bewaking

Want het college bestaat uit 18 professoren, artsen, apothekers en ‘onze’ Annemiek van Rensen die zich binnen het CBG inzet voor het patiëntenperspectief. Gesteund door het agentschap met 350 medewerkers, beoordelen zij medicijnen voor toelating op de Nederlandse markt, stimuleren zij correct gebruik, en registreren ze bijwerkingen in samenwerking met Bijwerkingencentrum Lareb. Signaleert Lareb nieuwe bijwerkingen, of nieuwe aspecten van bekende bijwerkingen, dan besluit het college of ingrijpen noodzakelijk is. Is dat het geval dan eist het CBG dat een fabrikant bijvoorbeeld de bijsluiter aanpast, terwijl Lareb de communicatie van de gezondheidsrisico’s verzorgt.

Gerda Weits is communicatiespecialist bij Lareb. Paul ten Berg is beoordelaar geneesmiddelenbewaking bij CBG. Samen geven zij een kijkje in de keuken van hun organisaties. Het gaat vandaag niet over handelsvergunningen, maar over communicatie rond bijwerkingen, en geneesmiddelinformatie. Een aandachtsgebied waaraan patiënten een wezenlijke bijdrage kunnen leveren.

Opeens een bos krullen

Gerda en Paul leggen uit wat er gebeurt na melding van een bijwerking, wanneer dat wel en wanneer dat niet tot actie leidt. Vooral de voorbeelden spreken aan. Zoals de melding over Alitretinoïne, een middel dat gebruikt wordt bij eczeem. Daarover kwamen meldingen binnen dat mensen er krullend haar van krijgen. De bijsluiter vermeldt wel kans op kaalheid (alopecia), maar niets over ‘verandering van haartextuur.’ Lareb geeft daarom het advies ‘signaalwaarde’, waardoor het college zich erover buigt, ook al is krullend haar geen ernstige bijwerking. Het college besluit om dit signaal Europees op te volgen en de bijsluiter te laten aanpassen. Vervolgens verzorgt Lareb de communicatie met een nieuwsbericht inclusief de originele signalering en in dit geval een publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift.

Begrijpelijke taal alstublieft

Direct trekt een student aan de bel: “Jullie noemen het nu verandering van haartextuur. Dat zullen niet veel patiënten snappen. Kan dat ook in gewone mensen taal: krullend haar bijvoorbeeld?” Zie daar de toegevoegde waarde van de patiëntenvertegenwoordiger. En dat is meteen een mooi opstapje naar de casussen voor de studenten: heldere communicatie over een geconstateerd gezondheidsrisico bij medicijngebruik. Laten we er één uitlichten.

Casus: dubbel probleem insulinespuiten

Wat is er aan de hand? Mensen met diabetes moeten insuline inspuiten. Daarvoor gebruiken ze 2 soorten spuiten: één met kortwerkende en één met langwerkende insuline. Het is belangrijk dat patiënten deze 2 soorten niet door elkaar halen. Maar beide injectiepennen hebben exact dezelfde vorm en verschillen amper van kleur, waardoor patiënten ze regelmatig verwisselen. Bovendien kunnen de maatstreepjes na verloop van tijd vervagen, wat natuurlijk ook een risico met zich meebrengt. Aan de studenten de taak om de officiële brief aan artsen en apothekers te beoordelen, aanvullende communicatie hierover te bedenken en te bepalen wat de patiëntinbreng kan zijn.

Oplossingen bij de vleet

De 4 groepjes bijten zich in het vraagstuk en komen al snel met uitstekende ideeën. Niet alleen voor de communicatie, maar ook voor betere herkenbaarheid van de pennen, totdat de verbeterde versies er zijn. Zoals aan de balie meteen het simpele advies geven een elastiekje om één van de twee pennen te doen. En voor de communicatie:

• gebruik te maken van arts- en ziekenhuisportalen
• pro-actieve mailing naar gebruikers,
• samenwerken met patiëntenorganisaties die ondersteunen bij de begrijpelijkheid en verspreiding van de informatie via hun kanalen
• vooral eerdere betrokkenheid van de patiëntenorganisatie, zodat die tegelijkertijd met de fabrikant dezelfde boodschap verspreidt
• lekenbrief van artsenbrief met eventueel infographic

En dat brengt ons bij het eerste onderdeel na de pauze: een infographic voor EUPATI NL fellows.

Infographic bij medicijnproblemen

Na de pauze trapt Marieke Paget het onderdeel medicijninformatie af. Marieke is student farmakunde en stagiaire bij PGOsupport. Ze ontwikkelde een interactieve infographic over medicijninformatie voor EUPATI NL fellows, als aanvulling op module 4. Marieke vertelt hoe de infographic van chaos naar orde tot stand kwam en wat je ermee kunt.

De infographic wijst de weg naar betrouwbare informatie als je vragen hebt of krijgt over problemen met medicijnen. Bijvoorbeeld waar vind je goede informatie als je vragen hebt of krijgt bij het ontstaan van een medicijntekort of bij een veiligheidsrisico of… noem maar op. Heel handig voor de telefoonlijn/hulplijn bij vragen uit de achterban. De infographic is naar verwachting binnenkort beschikbaar.

Aan de slag met medicijninformatie over vaccins

Na Marieke neemt Sam van Kreel het stokje over. Sam is apotheker en werkt nu zo’n 2 jaar bij het CBG aan medicijninformatie, in nauwe samenwerking met Lareb en de KNMP (beroepsorganisatie van apothekers). Dat doet hij voor die andere functie van het CBG: het stimuleren van correct gebruik van medicijnen.

De studenten mogen weer aan de slag en wel met een actueel onderwerp: vaccin-informatie. Door de snelheid waarmee de COVID-vaccins op de markt zijn gebracht, is er nog geen duidelijke Nederlandstalige informatie voor patiënten. Aan de groepjes de opdracht om hiervoor een communicatieplan op te stellen.

Het geroezemoes barst weer los, waarbij de studenten hun creativiteit de vrije loop laten. Het ene na het andere idee gaat over tafel. Dan is het tijd voor de presentaties. Mooi plannen komen naar voren, met bijvoorbeeld:

• Samenstellen multidisciplinair team van viroloog, sociaalpsycholoog, communicatiedeskundige, stakeholders
• Doelgroep is iedereen, met onderscheid naar leeftijd (stripboek voor kids), meertaligheid, laaggeletterdheid, doventolk
• Bronnen achterhalen voor de input (kennis van de ziekte, studies over vaccins, hoe doen ze het in onze buurlanden?)
• Werkgroep aan de slag voor kernboodschappen inclusief veelgestelde vragen waarbij ook die van tegenstanders een plek krijgen. In gesprek met tegenstanders om hun argumenten te begrijpen
• Bekende Nederlanders als ambassadeurs, maar let op de geloofwaardigheid
• Bereik via scholen, GGD, gemeenten, radio en tv.

De CBG-aanpak

Sam presenteert tenslotte de aanpak van het CBG. Zij maakten een informatieleaflet ‘Vaccin in het kort’ dat per vaccin als download beschikbaar is, in 4 rubrieken, met pictogrammen over hoe het vaccin werkt, of er invloed is op bijvoorbeeld zwangerschap en autorijden. Helemaal in begrijpelijke taal, op basis van de ervaring met het Rijksvaccinatieprogramma.
Bereik via de priklocaties en miljoenen downloads. Bij de uitnodigingsbrief is er ook een versie voor kinderen vanaf 5 jaar met een infographic. Daarnaast zijn er animatievideo’s gemaakt.

Netwerken

Tot zover het inhoudelijke programma. Tijd om te netwerken. En dat begint al voor de drankjes, want een student vraagt of het CBG hun communicatiekennis en -ervaring met patiëntenorganisaties wil delen? Maar natuurlijk wil Sam dat: “Als patiëntenorganisaties onze kennis willen inzetten, leidt dat tot beter geneesmiddelgebruik.” Een afspraak wordt gepland. En zo kan de samenwerking met Lareb/CBG alleen maar groeien. “Want”, zei Paul ten Berg al eerder op de dag, “we hebben patiëntenorganisaties wel op het netvlies, maar de samenwerking kan inniger.” Een mooiere opbrengst van deze dag kunnen we niet bedenken.

Meer weten

• Dit is het verslag van de tweede trainingsdag bij module 4. Lees ook de samenvatting van de eerste trainingsdag.
• Een tijd geleden spraken we Gerda Weits uitgebreider over patiëntenparticipatie bij het Lareb, in een duo-interview met EUPATI NL fellow Petra Borsje.